- Katılım
- 30 May 2021
- Mesajlar
- 3,117
Ülkemizde biroldukça bölgede arka arda yaşanan orman yangınları, sel felaketleri birçoğumuzun ağır bir gerilim ve telaş yaşamasına niye oluyor. Bu afetlere birebir maruz kalanlar ise bizden hayli daha büyük travmalar yaşıyor. Yataş Uyku Konseyi Uzmanlarından Uzman Klinik Psikolog Fundem Ece Fazilet, bu vakitte psikolojimizi sağlam tutmak için yapılabilecekleri anlatıyor.
Ülkemizde son günlerde yaşanan yangınlar hepimizi derinden etkiledi. Lakin afetle uğraş eden gönüllüler ve direkt afetinetkilerine maruz kalan şahıslar, hepimizden daha fazla fizyolojik ve ruhsal olumsuz tesirler yaşıyor. Afetten daha sonraki devirde evsiz kalmak, hayat alanının ya da gelir kaynağının yok olması üzere durumların kişinin yüksek seviyede dert hissetmesine niye olduğunu hatırlatan Yataş Uyku Konseyi Uzmanlarından Uzman Klinik Psikolog Fundem Ece Fazilet, “Yaşanan gerilim ve telaşla, bedenin yüksek seviyede kortizol salgılaması kaçınılmazdır. Yüksek kortizol, organizmayı harekete geçirecek gücü ve motivasyonu sağlasa da fazlaca uzun müddetler bu hormonun salgılanması, bireyin şuurunda ve bedeninde problemler ortaya çıkmasına yol açar. Sindirim sisteminde kalıcı olabilecek bozulmalar, bağışıklık sisteminin ziyan görmesi, panik durumunda hissettiren duygusal sıkıntılar, öğrenme kuvvetliğü üzere bellek sıkıntıları, depresyona yatkınlık, kalp çalışmasında düzensizlik, kas ağrıları üzere sorunların de ortaya çıkması muhtemeldir” diyor.
Uykusuz kalan bireylerde bağışıklık meseleleri görülebilir
Tehlikeye karşı verilen savaşın, gerilim ve telaşın üstüne kişinin bir de uykusuzluk yaşamasının zararın katlanmasına niye olduğunu belirten Klnk. Psk. Fazilet, bu durumda bedenin geceleri uyku halinde salgıladığı melatonin hormonunu üretemediğini, bunun kararında ise biyolojik saatte bozulmalar ve bağışıklıkta meselelerin ortaya çıktığını söylüyor. Klnk. Psk. Fazilet, tasa ve gerilimle fonksiyonları bozulan bireylerde afet daha sonrasındaki devirlerde iştahsızlıkla birlikte kilo kaybı, uyku sorunları, kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, yorgunluk, bağırsak sorunları, cilt sıkıntıları ve biroldukça psikopatolojinin görülmesinin de olası olduğunun altını çiziyor.
Ruhsal takviye almak büyük kıymet taşıyor
Afetin niye olduğu ruhsal sıkıntılar, anlık yahut çabucak sonrasında ortaya çıkabiliyor. Yataş Uyku Şurası Uzmanlarından Klnk. Psk. Fazilet, ağır gerilime maruz kalan afet bölgesindeki bireylerin gerilimin sebep olduğu fizikî külfetlerin yanı sıra karar vermede kuvvetlik çekme, konsantrasyon eksikliği, hafızanın zayıflaması, yanılgı yapmada artış ve performansta düşüş üzere zihinsel birtakım meseleler da yaşayabileceğini belirtiyor. Ağır tasanın sürmesi halinde bireylerde anksiyete bozukluğu gözlenebileceğini söyleyen Klnk. Psk. Fazilet, şöyleki devam ediyor: “Afet daha sonrasında ağır gerilim altında olan şahıslarda depresyon görülebilir ve travma daha sonrası gerilim bozukluğu oluşabilir. İş hayatı, günlük aktiviteler, aile hayatı, ilgiler üzere hayatın her alanında sıkıntıların ortaya çıkması mümkündür. Travma daha sonrası gerilim bozukluğu kısa müddetli olabileceği üzere yıllar boyunca da sürebilir. Bu niçinle yaşanılan afetten daha sonra ruhsal dayanak almak büyük ehemmiyet taşıyor.”
Şahıslarda anksiyete ve panik artışı görülebilir
Afetler kararında şahıslar fizikî kayıplar yaşayabileceği üzere ruhsal uyumsuzluklar da yaşayabiliyor. Yaşadığımız yangınlar, seller üzere doğal afetler bireyi kaldırabileceğinden daha fazla gerilimle karşı karşıya bırakıyor. Bireylerde genel olarak tedirginlik hali gözlemlendiği üzere anksiyete ve panik artışı da yaşanabiliyor. “Yaşanan afetkararında şahıslar konutlarını ve yakınlarını kaybettiler. Bu üzere durumlarda kişi umutsuz, yalnız ve çaresiz hissedebilir, kendini suçlayabilir” diyen Klnk. Psk. Fazilet, kişilerde geleceğe yönelik telaş ve kaygıların yaşanabileceğinin de altını çiziyor. Bu üzere durumlarda kişinin kendisi üzere afete maruz kalmış bireylerle irtibat kurmasının, afetzedelere yardım etmesinin güzelleşme sürecine yardımcı olabileceğini söz eden Yataş Uyku Şurası Uzmanlarından Klnk. Psk. Fazilet, kişinin yaşayabileceğini öbür durumları ise şöyleki özetliyor: “Kişi yaşadığı travmatik olaylar tekrar yine hatırlayabilir, afetin yahut yaşadığı hislerinin yinelandığı badire veren hayaller görülebilir. Yaşadığı travmatik olayın değerli bir kısmını hatırlamama yahut dertli anılardan, his ve fikirlerden kaçınma davranışı da gösterebilir. İnsanlara yahut objelere karşı saldırgan davranışlar ve öfke patlamaları sergileyebilir. Abartılı irkilmeler, her an tetikte olma durumu ortaya çıkabilir. Odaklanma sorunu yaşanılabilir.”
Afetzedelere psikososyal dayanak sağlanmalı
Bu çeşit afetler ve travmatik olayların bireylerde ruhsal dayanak muhtaçlığı oluşturduğunun altını çizen Klnk. Psk. Fazilet, afet daha sonrasında bu şahısların olağan ömürlerine geri dönmeleri için psikososyal takviyenin değerine dikkat çekiyor: “Bireylere yaş kümelerine bakılırsa terapi uygulanabilir. Ayrıyeten gelecekte meydana gelebilecek misal bir afete karşı da mental olarak başa çıkabilmesi için takviye verilebilir. Afet daha sonrasında evvela çocuklara, durumu anlamalarını kolaylaştıracak biçimde açıklama yapılmalı, afetzedeler, hislerini anlatmaya teşvik edilmelidir. Afeti yaşayan bireylerin bir ortada bulunması da dayanak ve dayanışma hissinin oluşmasını sağlar.”
Yataş Uyku Şurası Uzmanlarından Klnk. Psk. Fazilet, tıpkı afeti şahsen yaşayanlar üzere televizyonda yangın haberi izleyen, gazetede okuyan, toplumsal medyadan takip eden, bir yakını afetzede olan bireylerde de travma görülebileceğini hatırlatıyor. Fazilet, bu bireylere tekliflerini şu biçimde sıralıyor: “Eğer üzerinizde denetim edebileceğinizden çok gerilim oluşuyorsa bunu atmak için antrenman yapabilir, daha yeterli beslenebilir ve tertipli uyumaya dikkat edebilirsiniz. Sanatsal faaliyetler üzere sizi dinlendirecek aktivitelere ya da hobilere yönelebilirsiniz. Travmatik tesirlerden kaçınmak olağandır lakin fazla içine kapanmak da sağlıklı değildir. Kendinizi hazır hissettiğinizde duygu ve fikirlerinizi etrafınızla paylaşabilirsiniz. Şayet bu gerilimle başa çıkamadığınızı düşünüyorsanız ruhsal dayanak almasınız.”
Hibya Haber Ajansı
Ülkemizde son günlerde yaşanan yangınlar hepimizi derinden etkiledi. Lakin afetle uğraş eden gönüllüler ve direkt afetinetkilerine maruz kalan şahıslar, hepimizden daha fazla fizyolojik ve ruhsal olumsuz tesirler yaşıyor. Afetten daha sonraki devirde evsiz kalmak, hayat alanının ya da gelir kaynağının yok olması üzere durumların kişinin yüksek seviyede dert hissetmesine niye olduğunu hatırlatan Yataş Uyku Konseyi Uzmanlarından Uzman Klinik Psikolog Fundem Ece Fazilet, “Yaşanan gerilim ve telaşla, bedenin yüksek seviyede kortizol salgılaması kaçınılmazdır. Yüksek kortizol, organizmayı harekete geçirecek gücü ve motivasyonu sağlasa da fazlaca uzun müddetler bu hormonun salgılanması, bireyin şuurunda ve bedeninde problemler ortaya çıkmasına yol açar. Sindirim sisteminde kalıcı olabilecek bozulmalar, bağışıklık sisteminin ziyan görmesi, panik durumunda hissettiren duygusal sıkıntılar, öğrenme kuvvetliğü üzere bellek sıkıntıları, depresyona yatkınlık, kalp çalışmasında düzensizlik, kas ağrıları üzere sorunların de ortaya çıkması muhtemeldir” diyor.
Uykusuz kalan bireylerde bağışıklık meseleleri görülebilir
Tehlikeye karşı verilen savaşın, gerilim ve telaşın üstüne kişinin bir de uykusuzluk yaşamasının zararın katlanmasına niye olduğunu belirten Klnk. Psk. Fazilet, bu durumda bedenin geceleri uyku halinde salgıladığı melatonin hormonunu üretemediğini, bunun kararında ise biyolojik saatte bozulmalar ve bağışıklıkta meselelerin ortaya çıktığını söylüyor. Klnk. Psk. Fazilet, tasa ve gerilimle fonksiyonları bozulan bireylerde afet daha sonrasındaki devirlerde iştahsızlıkla birlikte kilo kaybı, uyku sorunları, kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, yorgunluk, bağırsak sorunları, cilt sıkıntıları ve biroldukça psikopatolojinin görülmesinin de olası olduğunun altını çiziyor.
Ruhsal takviye almak büyük kıymet taşıyor
Afetin niye olduğu ruhsal sıkıntılar, anlık yahut çabucak sonrasında ortaya çıkabiliyor. Yataş Uyku Şurası Uzmanlarından Klnk. Psk. Fazilet, ağır gerilime maruz kalan afet bölgesindeki bireylerin gerilimin sebep olduğu fizikî külfetlerin yanı sıra karar vermede kuvvetlik çekme, konsantrasyon eksikliği, hafızanın zayıflaması, yanılgı yapmada artış ve performansta düşüş üzere zihinsel birtakım meseleler da yaşayabileceğini belirtiyor. Ağır tasanın sürmesi halinde bireylerde anksiyete bozukluğu gözlenebileceğini söyleyen Klnk. Psk. Fazilet, şöyleki devam ediyor: “Afet daha sonrasında ağır gerilim altında olan şahıslarda depresyon görülebilir ve travma daha sonrası gerilim bozukluğu oluşabilir. İş hayatı, günlük aktiviteler, aile hayatı, ilgiler üzere hayatın her alanında sıkıntıların ortaya çıkması mümkündür. Travma daha sonrası gerilim bozukluğu kısa müddetli olabileceği üzere yıllar boyunca da sürebilir. Bu niçinle yaşanılan afetten daha sonra ruhsal dayanak almak büyük ehemmiyet taşıyor.”
Şahıslarda anksiyete ve panik artışı görülebilir
Afetler kararında şahıslar fizikî kayıplar yaşayabileceği üzere ruhsal uyumsuzluklar da yaşayabiliyor. Yaşadığımız yangınlar, seller üzere doğal afetler bireyi kaldırabileceğinden daha fazla gerilimle karşı karşıya bırakıyor. Bireylerde genel olarak tedirginlik hali gözlemlendiği üzere anksiyete ve panik artışı da yaşanabiliyor. “Yaşanan afetkararında şahıslar konutlarını ve yakınlarını kaybettiler. Bu üzere durumlarda kişi umutsuz, yalnız ve çaresiz hissedebilir, kendini suçlayabilir” diyen Klnk. Psk. Fazilet, kişilerde geleceğe yönelik telaş ve kaygıların yaşanabileceğinin de altını çiziyor. Bu üzere durumlarda kişinin kendisi üzere afete maruz kalmış bireylerle irtibat kurmasının, afetzedelere yardım etmesinin güzelleşme sürecine yardımcı olabileceğini söz eden Yataş Uyku Şurası Uzmanlarından Klnk. Psk. Fazilet, kişinin yaşayabileceğini öbür durumları ise şöyleki özetliyor: “Kişi yaşadığı travmatik olaylar tekrar yine hatırlayabilir, afetin yahut yaşadığı hislerinin yinelandığı badire veren hayaller görülebilir. Yaşadığı travmatik olayın değerli bir kısmını hatırlamama yahut dertli anılardan, his ve fikirlerden kaçınma davranışı da gösterebilir. İnsanlara yahut objelere karşı saldırgan davranışlar ve öfke patlamaları sergileyebilir. Abartılı irkilmeler, her an tetikte olma durumu ortaya çıkabilir. Odaklanma sorunu yaşanılabilir.”
Afetzedelere psikososyal dayanak sağlanmalı
Bu çeşit afetler ve travmatik olayların bireylerde ruhsal dayanak muhtaçlığı oluşturduğunun altını çizen Klnk. Psk. Fazilet, afet daha sonrasında bu şahısların olağan ömürlerine geri dönmeleri için psikososyal takviyenin değerine dikkat çekiyor: “Bireylere yaş kümelerine bakılırsa terapi uygulanabilir. Ayrıyeten gelecekte meydana gelebilecek misal bir afete karşı da mental olarak başa çıkabilmesi için takviye verilebilir. Afet daha sonrasında evvela çocuklara, durumu anlamalarını kolaylaştıracak biçimde açıklama yapılmalı, afetzedeler, hislerini anlatmaya teşvik edilmelidir. Afeti yaşayan bireylerin bir ortada bulunması da dayanak ve dayanışma hissinin oluşmasını sağlar.”
Yataş Uyku Şurası Uzmanlarından Klnk. Psk. Fazilet, tıpkı afeti şahsen yaşayanlar üzere televizyonda yangın haberi izleyen, gazetede okuyan, toplumsal medyadan takip eden, bir yakını afetzede olan bireylerde de travma görülebileceğini hatırlatıyor. Fazilet, bu bireylere tekliflerini şu biçimde sıralıyor: “Eğer üzerinizde denetim edebileceğinizden çok gerilim oluşuyorsa bunu atmak için antrenman yapabilir, daha yeterli beslenebilir ve tertipli uyumaya dikkat edebilirsiniz. Sanatsal faaliyetler üzere sizi dinlendirecek aktivitelere ya da hobilere yönelebilirsiniz. Travmatik tesirlerden kaçınmak olağandır lakin fazla içine kapanmak da sağlıklı değildir. Kendinizi hazır hissettiğinizde duygu ve fikirlerinizi etrafınızla paylaşabilirsiniz. Şayet bu gerilimle başa çıkamadığınızı düşünüyorsanız ruhsal dayanak almasınız.”
Hibya Haber Ajansı