- Katılım
- 30 May 2021
- Mesajlar
- 3,117
“Göğsüme öküz oturdu!”… “Nefes alamıyorum!”… “Sürekli birebir kaygıyı yaşıyorum”, “Aklımdan çıkaramıyorum” üzere cümlelerle tanım edilen şikayetler, yüzyılın salgın hastalığı Covid-19 pandemisinin yol açtığı telaş ve dehşet niçiniyle adeta patladı! Buna bir de ciğerlerimizi yakan orman yangınları ve sel felaketlerinin eklenmesi bir epey şahısta travmaya yol açtı. Acıbadem Bodrum Tıp Merkezi’nden Psikiyatri Uzmanı Dr. Emel Sönmez “Pandemiye bir de doğal afetlerin eklenmesi tasa ve kaygılarımızın artmasına ve ağırlaşmasına yol açtı. Son vakit içinderda gelen hastalarımızda tasa bozuklukları ve endişenin ruhsal tesirlerini ziyadesiyle görüyoruz. Dehşet, tasanın bir üst etabıdır; dozunda olan kaygı nasıl ki bizi tehlikelere karşı korursa, denetim edilemeyen çok kaygı da hem bizi hem etrafımızı olumsuz etkileyerek günlük hayatımızı çıkmaza sokabilir” diyor.
Korku duymak olağan bir reaksiyondur
Yangın, sel ve gibisi toplumsal felaketlere direkt maruz kalmasak da, bağlantı kanallarından olayla ilgili bilgi almanın, yaşananlar için üzülmenin doğal ve olması gereken bir insani reaksiyon olduğu belirten Dr. Emel Sönmez “Hepimiz, öbür insanların ve canlıların başına gelen felaketlerden etkileniriz. Empati kurarız ve doğal olarak üzülürüz. Bu insan olmanın temel hislerinden biridir. Bu hisler yardımıyla, hepimiz acıların hafifçeletilmesi için elimizden gelen ne var ise, takviye olma gereksinimi duyar ve harekete geçeriz. Ayrıyeten kendimiz ve etrafımızdakiler için kaygılanırız. Kaygılanmak da sağlıklı bir yansıdır. Bu sayede, muhtemel riskler için önlem almaya da çalışırız. Lakin telaş ilerler ve kaygıya dönüşürse, sağlıklı düşünme gücümüzü yitirmeye başlarız” dedi.
Pekala, bu süreçte çok telaş ve kaygılarımıza esir düşmemek, rutin günlük yaşantımızı devam ettirebilmek için nasıl bir yaklaşıma sahip olmalı, neler yapmalıyız? Psikiyatri Uzmanı Dr. Emel Sönmez, dertlerimiz ve kaygılarımızla baş edebilmenin 9 tesirli yolunu anlattı, değerli ihtarlar ve tekliflerde bulundu.
Kaygınızın kaynağını fark edin!
Psikiyatri Uzmanı Dr. Emel Sönmez “Kaygı ve kaygılarınızın ne vakit, hangi hadiseden daha sonra başladığının farkında olursanız daha kolay yoluna koyarsınız” diyerek şu biçimde konuşuyor: “Bu dehşete ben birinci vakit içinderda ne vakit, hangi olay üzerine kapıldım? Endişem giderek artıyor mu? Hangi faktörlerden etkileniyor? Bu soruları yanıtlamak sorunu çözmede büyük değer taşıyor. Nasıl ki alerjisi olan bir kişi; kendisinde hangi etkenlerin alerjisini tetiklediğinin, hangi etkenlerle alerjisinin azaldığının farkında olursa ona nazaran davranır ve yarar sağlar; dehşetler da bu biçimdedir. Dozunda olan, denetimli endişelerimiz bizi tehlikelerden korur; fakat çok dehşete teslim olursak bu biçimde tehlike çanları çalıyor demektir” diyor.
Her gün 50 dakika yürüyün!
Yapılan bilimsel çalışmalar; her gün 50 dakika yürüyüş, yüzme yahut dans etmenin kaslarımızı çalıştırarak beynimizin memnunluk hormonu olarak bilinen endorfin salgıladığını ortaya koyuyor. bu biçimdece dehşet ve dertlerimizin da üstesinden daha kolay gelebiliyoruz. Lakin ’10 dakika yürüdüm, yeterli’ diye düşünmek gerçek değil, zira beyin lakin 50 dakika hareketin daha sonrasında endorfin salgılıyor. Bu niçinle bilhassa nizamlı ve tempolu yürüyüşü her gün rutin alışkanlıklarımız içinde koymak, fizikî sıhhatimiz kadar ruhsal sıhhatimiz için de epey büyük ehemmiyet taşıyor.
Sorunu kabul edin lakin gerekli tedbirleri alın!
Sorunu kabul etmek ve üstesinden gelmek için gerekli tedbirleri almak gerekiyor. İçe kapanmak, hislere ve etrafa duvar örmek, günlük toplumsal yaşantıdan elini ayağını çekmek hastalıklı bir fikrin baş gösterdiğine işaret ettiğinden, onun yerine; ‘evet bu sorun var ancak ben tedbirlerimi alarak üstesinden gelebiliyorum’ deyin. Örneğin, Covid-19’a karşı aşınızı olmanız, hijyene, toplumsal araya ve maske kullanmasına dikkat etmeniz, başınıza gelen sorunun etrafınızın de takviyesiyle üstesinden gelebileceğinize inanmanız, bu kaygıya karşı uğraş etmenizde epeyce kıymetli bir kazanım sağlıyor.
Uyku kalitesinin gücüne inanın!
Elbet birbiri arkasına gelen problemler uykuların kaçmasına yol açıyor. Hatta günlerce ve gecelerce kişinin gözüne uyku girmeyebiliyor. Fakat yaşadığınız tüm problemlere karşın, nizamlı uyumaya dikkat edin. Uykusuz kalmamak, tıpkı saatte yatıp, birebir saatte kalkmak, kâfi ve kaliteli uyumak tasa ve endişelerle baş etmede ilaç tedavisinden hayli daha büyük rol oynuyor. Bu niçinle ‘uyumak ne mümkün, kaç gündür gözüme uyku girmedi’ demek yerine hem fizikî hem ruhsal sıhhatinizin güçlenmesi için uyku kalitesinin gücüne inanın.
İstekli dayanak verin
His ve fikirlerinizi dostlarınızla, ailenizle paylaşın, içinize atmayın. Sıkıntıların paylaşıldıkça üstesinden daha kolay gelinebileceğini unutmayın. Paylaşmanın, istekli dayanak vermenin vereceği manevi hisler, insanları olumlu tesirler. Örneğin yangın ve sel üzere felaketlerinin yaşandığı afet bölgelerinde o bölgede yaşayanların acısını hafifçeletecek olan dayanağı vermeye çalışın. bu biçimdece etrafınıza yarar sağlayarak gücünüzün yettiği kadar acıları paylaşmanın ve hafifçeletmeye çalışmanın olumlu tesirlerini kendinizde de hissedebilirsiniz.
Alkol, sigara ve çok çay-kahveden uzak durun!
Gerilim, dert ve kaygılar bilhassa sigara ve alkolün yanı sıra çay ve kahve tüketiminin de çoka kaçmasına yol açabiliyor. halbuki istikrarımızı bozmamak, sağlıklı beslenmek ve ziyanlı alışkanlıklardan uzak durmak bu biçimde vakit içinderda epey daha kıymet taşıyor. Alkol ve sigaradan kaçının, çay ve kahveyi çoka kaçmadan tüketmeye ihtimam gösterin.
İçinize atmayın!
Yaşanılan olaylar sonucunda bu dertlerinizin ve kaygılarınızın çoka kaçmadıkça olağan olduğunu bilin ve hislerinizi bastırmaya kalkmayın. Sihirli bir dokunuşla, bir anda bu problemlerin ortadan kalkmayacağını, o niçinle acınızı, kederinizi, öfkenizi, dehşet ve telaşınızı makul ölçülerde yaşamanızın doğal olduğunu unutmayın. Lev Tolstoy’un “Acı hissetmek canlı olduğumuzun ispatıdır; lakin oburunun acısını hissetmek insan olduğumuzun kanıtıdır” kelamında olduğu üzere acıları ve kederleri paylaşmak, elinizden geleni yapmak lakin çok yansılara karşı otokontrolü, savunma sistemlerinizi devreye koyabilmek gerekiyor.
Hakikat kaynaklardan bilgi edinin
Bilhassa toplumsal medyada ve whatsapp kümelerinde şahısları çok paniğe sevk eden, gerçek olmayan bilgiler yayılabiliyor. Sizi telaş ve kaygıya sokan olaylar konusunda yanlışsız kaynaklardan ayrıntıları takip edin. Endişe sağanağına teslim olmayın ve ayrıntıları süzgeçten geçirdikten daha sonra ona bakılırsa yol alın.
Gerekirse uzman takviyesi almaktan kaçınmayın
Nasıl ki birtakım fizikî hastalıklarda bütüncül tedavi fazlaca kıymet taşıyorsa; ruhsal hastalıklarda bilhassa korku ve dehşet ile başa çıkmada da büyük yarar sağlıyor. Şiddetli telaş bozukluklarında, tüm gayretlerinize karşın telaş ve endişelerinizin hayatınızı esir almasının önüne geçemediğinizde kesinlikle uzmana danışın ve takviye alın. Kimi durumlarda ilaç kullanmadan psikoterapi ile yarar sağlanırken, kimi vakit ilaç kullanmak gerektiğinde bunu reddetmeyin. Lakin katiyetle özensiz, kulaktan dolma bilgilerle, arkadaş tavsiyesiyle psikiyatri ilacı kullanmayın. Kesinlikle tabibin önerdiği tedaviyi uygulayın.
Telaş ve kaygı ne vakit tehlikeli?
Psikiyatri Uzmanı Dr. Emel Sönmez, korkular ve kaygılarla başa çıkılamadığında uyku bozuklukları, iç huzursuzluk, yerinde duramama, daima hareket etme, daralma, iç yangısı, nefes alamama, ciltte döküntü yahut tansiyon yükselmesi üzere pek fazlaca rahatsızlık yaşanabildiğini belirterek, son vakit içinderda bu şikayetlerde büyük artış olduğunu söylüyor. Tasanın bir kademe üstünün endişe olduğunu ve başa çıkılamayan endişenin, kişinin günlük yaşantısını kilitleyebildiğini vurgulayan Psikiyatri Uzmanı Dr. Emel Sönmez; dert ve endişenin ne vakit tehlikeli olduğu sorusuna şu karşılığı veriyor: “Başa çıkılamayan uzun müddetli endişeler bireyde diş gıcırdatma, diş sıkma kararı diş kaybından, kalp hastalıkları ve mide-bağırsak sistemi hastalıklarına dek birfazlaca meseleye yol açabiliyor. Telaş; belirsizlikler karşısında hissedilir, sezgiseldir. Kişinin karşısında rastgele bir olgu, kişi yoktur; düşünseldir. Kaygıda ise somut olaylar ve şahıslar vardır. Dehşet; kişiyi tehlikelerden korur ve tedbir almasını, savunma düzeneklerini çalıştırmasını sağlar. Lakin dozunda olması kıymetlidir, aksi taktirde savunma sistemlerini geçersiz kılan, kişiyi kilitleyen endişe kesinlikle üstesinden gelinmesi gereken bir hastalıktır ve tedavi görmesini gerektirir.”
Hibya Haber Ajansı
Korku duymak olağan bir reaksiyondur
Yangın, sel ve gibisi toplumsal felaketlere direkt maruz kalmasak da, bağlantı kanallarından olayla ilgili bilgi almanın, yaşananlar için üzülmenin doğal ve olması gereken bir insani reaksiyon olduğu belirten Dr. Emel Sönmez “Hepimiz, öbür insanların ve canlıların başına gelen felaketlerden etkileniriz. Empati kurarız ve doğal olarak üzülürüz. Bu insan olmanın temel hislerinden biridir. Bu hisler yardımıyla, hepimiz acıların hafifçeletilmesi için elimizden gelen ne var ise, takviye olma gereksinimi duyar ve harekete geçeriz. Ayrıyeten kendimiz ve etrafımızdakiler için kaygılanırız. Kaygılanmak da sağlıklı bir yansıdır. Bu sayede, muhtemel riskler için önlem almaya da çalışırız. Lakin telaş ilerler ve kaygıya dönüşürse, sağlıklı düşünme gücümüzü yitirmeye başlarız” dedi.
Pekala, bu süreçte çok telaş ve kaygılarımıza esir düşmemek, rutin günlük yaşantımızı devam ettirebilmek için nasıl bir yaklaşıma sahip olmalı, neler yapmalıyız? Psikiyatri Uzmanı Dr. Emel Sönmez, dertlerimiz ve kaygılarımızla baş edebilmenin 9 tesirli yolunu anlattı, değerli ihtarlar ve tekliflerde bulundu.
Kaygınızın kaynağını fark edin!
Psikiyatri Uzmanı Dr. Emel Sönmez “Kaygı ve kaygılarınızın ne vakit, hangi hadiseden daha sonra başladığının farkında olursanız daha kolay yoluna koyarsınız” diyerek şu biçimde konuşuyor: “Bu dehşete ben birinci vakit içinderda ne vakit, hangi olay üzerine kapıldım? Endişem giderek artıyor mu? Hangi faktörlerden etkileniyor? Bu soruları yanıtlamak sorunu çözmede büyük değer taşıyor. Nasıl ki alerjisi olan bir kişi; kendisinde hangi etkenlerin alerjisini tetiklediğinin, hangi etkenlerle alerjisinin azaldığının farkında olursa ona nazaran davranır ve yarar sağlar; dehşetler da bu biçimdedir. Dozunda olan, denetimli endişelerimiz bizi tehlikelerden korur; fakat çok dehşete teslim olursak bu biçimde tehlike çanları çalıyor demektir” diyor.
Her gün 50 dakika yürüyün!
Yapılan bilimsel çalışmalar; her gün 50 dakika yürüyüş, yüzme yahut dans etmenin kaslarımızı çalıştırarak beynimizin memnunluk hormonu olarak bilinen endorfin salgıladığını ortaya koyuyor. bu biçimdece dehşet ve dertlerimizin da üstesinden daha kolay gelebiliyoruz. Lakin ’10 dakika yürüdüm, yeterli’ diye düşünmek gerçek değil, zira beyin lakin 50 dakika hareketin daha sonrasında endorfin salgılıyor. Bu niçinle bilhassa nizamlı ve tempolu yürüyüşü her gün rutin alışkanlıklarımız içinde koymak, fizikî sıhhatimiz kadar ruhsal sıhhatimiz için de epey büyük ehemmiyet taşıyor.
Sorunu kabul edin lakin gerekli tedbirleri alın!
Sorunu kabul etmek ve üstesinden gelmek için gerekli tedbirleri almak gerekiyor. İçe kapanmak, hislere ve etrafa duvar örmek, günlük toplumsal yaşantıdan elini ayağını çekmek hastalıklı bir fikrin baş gösterdiğine işaret ettiğinden, onun yerine; ‘evet bu sorun var ancak ben tedbirlerimi alarak üstesinden gelebiliyorum’ deyin. Örneğin, Covid-19’a karşı aşınızı olmanız, hijyene, toplumsal araya ve maske kullanmasına dikkat etmeniz, başınıza gelen sorunun etrafınızın de takviyesiyle üstesinden gelebileceğinize inanmanız, bu kaygıya karşı uğraş etmenizde epeyce kıymetli bir kazanım sağlıyor.
Uyku kalitesinin gücüne inanın!
Elbet birbiri arkasına gelen problemler uykuların kaçmasına yol açıyor. Hatta günlerce ve gecelerce kişinin gözüne uyku girmeyebiliyor. Fakat yaşadığınız tüm problemlere karşın, nizamlı uyumaya dikkat edin. Uykusuz kalmamak, tıpkı saatte yatıp, birebir saatte kalkmak, kâfi ve kaliteli uyumak tasa ve endişelerle baş etmede ilaç tedavisinden hayli daha büyük rol oynuyor. Bu niçinle ‘uyumak ne mümkün, kaç gündür gözüme uyku girmedi’ demek yerine hem fizikî hem ruhsal sıhhatinizin güçlenmesi için uyku kalitesinin gücüne inanın.
İstekli dayanak verin
His ve fikirlerinizi dostlarınızla, ailenizle paylaşın, içinize atmayın. Sıkıntıların paylaşıldıkça üstesinden daha kolay gelinebileceğini unutmayın. Paylaşmanın, istekli dayanak vermenin vereceği manevi hisler, insanları olumlu tesirler. Örneğin yangın ve sel üzere felaketlerinin yaşandığı afet bölgelerinde o bölgede yaşayanların acısını hafifçeletecek olan dayanağı vermeye çalışın. bu biçimdece etrafınıza yarar sağlayarak gücünüzün yettiği kadar acıları paylaşmanın ve hafifçeletmeye çalışmanın olumlu tesirlerini kendinizde de hissedebilirsiniz.
Alkol, sigara ve çok çay-kahveden uzak durun!
Gerilim, dert ve kaygılar bilhassa sigara ve alkolün yanı sıra çay ve kahve tüketiminin de çoka kaçmasına yol açabiliyor. halbuki istikrarımızı bozmamak, sağlıklı beslenmek ve ziyanlı alışkanlıklardan uzak durmak bu biçimde vakit içinderda epey daha kıymet taşıyor. Alkol ve sigaradan kaçının, çay ve kahveyi çoka kaçmadan tüketmeye ihtimam gösterin.
İçinize atmayın!
Yaşanılan olaylar sonucunda bu dertlerinizin ve kaygılarınızın çoka kaçmadıkça olağan olduğunu bilin ve hislerinizi bastırmaya kalkmayın. Sihirli bir dokunuşla, bir anda bu problemlerin ortadan kalkmayacağını, o niçinle acınızı, kederinizi, öfkenizi, dehşet ve telaşınızı makul ölçülerde yaşamanızın doğal olduğunu unutmayın. Lev Tolstoy’un “Acı hissetmek canlı olduğumuzun ispatıdır; lakin oburunun acısını hissetmek insan olduğumuzun kanıtıdır” kelamında olduğu üzere acıları ve kederleri paylaşmak, elinizden geleni yapmak lakin çok yansılara karşı otokontrolü, savunma sistemlerinizi devreye koyabilmek gerekiyor.
Hakikat kaynaklardan bilgi edinin
Bilhassa toplumsal medyada ve whatsapp kümelerinde şahısları çok paniğe sevk eden, gerçek olmayan bilgiler yayılabiliyor. Sizi telaş ve kaygıya sokan olaylar konusunda yanlışsız kaynaklardan ayrıntıları takip edin. Endişe sağanağına teslim olmayın ve ayrıntıları süzgeçten geçirdikten daha sonra ona bakılırsa yol alın.
Gerekirse uzman takviyesi almaktan kaçınmayın
Nasıl ki birtakım fizikî hastalıklarda bütüncül tedavi fazlaca kıymet taşıyorsa; ruhsal hastalıklarda bilhassa korku ve dehşet ile başa çıkmada da büyük yarar sağlıyor. Şiddetli telaş bozukluklarında, tüm gayretlerinize karşın telaş ve endişelerinizin hayatınızı esir almasının önüne geçemediğinizde kesinlikle uzmana danışın ve takviye alın. Kimi durumlarda ilaç kullanmadan psikoterapi ile yarar sağlanırken, kimi vakit ilaç kullanmak gerektiğinde bunu reddetmeyin. Lakin katiyetle özensiz, kulaktan dolma bilgilerle, arkadaş tavsiyesiyle psikiyatri ilacı kullanmayın. Kesinlikle tabibin önerdiği tedaviyi uygulayın.
Telaş ve kaygı ne vakit tehlikeli?
Psikiyatri Uzmanı Dr. Emel Sönmez, korkular ve kaygılarla başa çıkılamadığında uyku bozuklukları, iç huzursuzluk, yerinde duramama, daima hareket etme, daralma, iç yangısı, nefes alamama, ciltte döküntü yahut tansiyon yükselmesi üzere pek fazlaca rahatsızlık yaşanabildiğini belirterek, son vakit içinderda bu şikayetlerde büyük artış olduğunu söylüyor. Tasanın bir kademe üstünün endişe olduğunu ve başa çıkılamayan endişenin, kişinin günlük yaşantısını kilitleyebildiğini vurgulayan Psikiyatri Uzmanı Dr. Emel Sönmez; dert ve endişenin ne vakit tehlikeli olduğu sorusuna şu karşılığı veriyor: “Başa çıkılamayan uzun müddetli endişeler bireyde diş gıcırdatma, diş sıkma kararı diş kaybından, kalp hastalıkları ve mide-bağırsak sistemi hastalıklarına dek birfazlaca meseleye yol açabiliyor. Telaş; belirsizlikler karşısında hissedilir, sezgiseldir. Kişinin karşısında rastgele bir olgu, kişi yoktur; düşünseldir. Kaygıda ise somut olaylar ve şahıslar vardır. Dehşet; kişiyi tehlikelerden korur ve tedbir almasını, savunma düzeneklerini çalıştırmasını sağlar. Lakin dozunda olması kıymetlidir, aksi taktirde savunma sistemlerini geçersiz kılan, kişiyi kilitleyen endişe kesinlikle üstesinden gelinmesi gereken bir hastalıktır ve tedavi görmesini gerektirir.”
Hibya Haber Ajansı