- Düşük kemik kütlesi ve kemik mikro mimarisinde bozulma ve buna bağlı olarak kemik kırılganlığının artması ile karakterize,
- Sistemik bir iskelet hastalığıdır.
- Çoklukla omurga, önkol ve kalçada olmak üzere kırık riski artmıştır.
- Günümüzde uzayan hayat müddeti ile bir arada osteoporoz, dünyanın biroldukça bölgesinde değerli bir sıhhat sorunu haline gelmiştir.
- Osteoporoz en sık görülen kemik hastalığıdır.
- 1-Yapısal ve genetik faktörler:
- Yaş,
- Cinsiyet (Kadın olmak)
- Hormonal niçinler,
- Ailede kırık hikayesi
- Geç adet görme
- Erken menapoz
- İnce narin yapı
- Hareketsiz ömür
- Kalsiyum ve D vitamininden yoksul diyet
- Alkol ve sigara kullanması
- Çok tuz ve protein alımı
- Yetersiz güneş ışığı
- Çeşitli ilaçlar ( kortizon, heparin, vb)
- Hastalıklar ( cerrahi menapoz, kronik böbrek yetmezliği, vb.)
Osteoporoza bağlı kırıklar;
- Uzun mühlet yatağa bağımlı kalmaya ( kalça kırıkları üzere ),
- İş-güç kaybına, ekonomik kayıba
- Hayat kalitesinin düşmesine,
- Sakatlıklara ve
- Mevte niye olabilmektedir.
- Osteoporoz etyolojisinde rol oynayan risk faktörlerinin ortadan kaldırılması yahut modifiye edilmesi ile osteoporozun olumsuz sonuçları azaltılabilir.
- Osteoporoz risk kümesinde olan şahısların öncesinden tanınması ve gözetici tedaviden fayda gorebileceklerin saptanması için osteoporoz taramaları uygun yaklaşımdır.
- Osteoporoz teşhisinde günümüzde en geçerli teknik çift-enerji-x-ışın absorbsiyometridir (DXA).
Tanısal kriter Klasifikasyon
T kıymeti > –1 Olağan
T pahası (–1) – (-2.5) Osteopeni
T pahası < – 2.5 Osteoporoz
T pahası < – 2.5 + frajilite kırığı Ağır/yerleşmiş osteoporoz
T kıymeti; Genç erişkinlerde ortalama kemik kütlesinin standart sapması
Z bedeli; Kişinin kendi yaş kümesinin ortalama kemik kütlesinin standart sapması
Kimler KMY İçin Taranmalı ?
- 65 yaş üstü Bayan
- 70 yaş üstü Erkek
Yaş >65 | •Romatoid artrit |
•Vertebral çökme kırığı | •Klinik hipertiroidi öyküsü |
•Frajilite fraktürü | •Kronik antikonvulsan tadavisi |
•Ailede osteoporotik kırık öyküsü (özellikle annede kalça kırığı öyküsü) | •Düşük diyet kalsiyumu |
•Sistemik kortikosteroid tedavisi (> 3 ay) | •Sigara |
•Barsak emilim bozukluğu hastalıkları | •Aşırı alkol alımı |
•Paratiroid bezinin fazla çalışması | •Aşırı kafein alımı |
•Direkt grafide osteopeni | •Düşük kilo (p> |
•Hipogonadizm | •Kilo kaybı (25 yaş. >% 10) |
•Erken menopoz (< 45) | •Kronik heparin tedavisi |
1 Majör yahut 2 Minör Risk faktörü → tarama yapalım
KEMİK MİNERAL YOĞUNLUĞU ÖLÇÜM TAKİP SIKLIĞI
- Postmenopozal bayan ve 70 yaş üzeri erkeklerde 1-2 yılda bir,
- Bisfosfonat tedavisi alanlarda yılda bir,
- Paratiroid hormon tedavisi alanlarda 6 ayda bir,
- Sekonder osteoporozu olanlar yahut steroid kullananlarda 6 ay – yılda bir.
Günlük hayatın düzenlenmesi
-Egzersiz;
– Yürüyüş ( günde 40 dakika, tempolu)
– Haftada 3 kere en az 30 dakika kadar yük taşıyıcı idman,
– Sıhhat tarafından rastgele bir mahzur yoksa koşu, merdiven çıkma,
dans, tenis, vb.
– Sigaranın Kesilmesi,
– Alkol Alımının Sınırlanması,
– Düşme Riskinin Azaltılması (banyo, halı, terlik,vb.),
TEDAVİ
– Kalsiyum;
– Önerilen günlük elementer kalsiyum alımı 1200 mg’dır
Süt (300 cc) | 300 |
Yoğurt ( 250 cc- 1 kase) | 300 |
Peynir ( 1 kibrit kutusu) | 200 |
Kaşar ( 1 kibrit kutusu) | 350 |
Günlük diyette kalsiyum alımı: bir günde alınan süt mamüllerinin porsiyon ölçüsü üzerinden hesaplanan kalsiyum alımı+ 250 mg ( süt eseri haricindeki besinlerden kalsiyum alımı
- D Vitamini;
- Postmenopozal bayanlarda günde 1500-2000 IU D vitamini alımı önerilir
- Serum 25(OH) D seviyesi ≥30 ng/ml olması kafidir.
- Sağlıklı kemikler için kâfi vitamin D sentezi için gerekli güneşlenme vakti, formu ve müddeti;
- Sabah 10.00’dan evvel ve öğle 15.00’den daha sonra yarım saat güneşlenme
- Güneşlenirken bedenin %11-17’sinin (eller ve yüz) açık olması kâfi.
- Birebir müddette gölgede yapılan D3 vitamini düzeyi, direkt güneş ışığına maruz kalmakla yapılan ölçüye göre %37-58 oranında daha azdır
- Lakin son vakit içinderda yapılan çalışmalarda gölgede güneşlenmenin vitamin D3 imalinde anahtar rol oynadığı ve direk güneşe maruz kalmakla total ultraviyole ışıklarının bedende oluşturacağı ziyanlı tesirden korunulacağı tespit edilmiştir.
-Kemik yıkımını önleyici ilaçlar
-Kemik üretimini uyarıcı ilaçlar