KOLESTEROL NEDİR VE BESİNLERDE BULUNAN KOLESTREROL ÖLÇÜLERİ
Kolesterol, insan bedeninde hücre zarının ve hücreler ortası sıvının yapısında bulunan, safranın oluşumunda, D vitamininin sentezlenmesinde, erkek ve dişi cinsiyet hormonlarının üretiminde rol oynayan yağ gibisi bir unsurdur. Değerli bir kısmı karaciğerde sentezlenirken bir kısmı da besinlerle bir arada alınır. ömrün devamı için gerekli olan kolesterolün besinlerle fazla ölçüde alınması durumunda kalp ve damar sıhhatinin olumsuz olarak etkilendiği bilinen bir gerçektir.
Kolesterol kanda lipoprotein ismi verilen bileşikler tarafınca taşınır. Lipoproteinler ise taşıdıkları kolesterol ölçüsüne nazaran LDL-düşük yoğunluklu lipoprotein (kötü kolesterol) ve HDL-yüksek yoğunluklu lipoprotein (iyi kolesterol) olmak üzere iki kümeye ayrılır. LDL, kalp damarlarının duvarında kolesterol birikimine, beyin zarında sertleşmeye yol açar. Bunların kararında ise arterioskleroz (damar sertleşmesi), kalp krizi ve alzheimer hastalığı riski artar.
KİMİ BESİNLERDE BULUNAN KOLESTEROL ÖLÇÜLERİ
Beyin (100 gram) 2637 mg
Böbrek (100 gram) 587 mg
Karaciğer (100 gram) 410 mg
Yumurta Sarısı ( 1 yumurtada) 213 mg
Koyun Eti (100 gram) 85 mg
Sığır Eti (100 gram) 75 mg
Tavuk ve Hindi Eti (100 gram) 70 mg
Süt (250 ml) 4 mg
Peynir (100 gram) 30 mg
Mayonez ( 1tatlı kaşığı) 10 mg
Bilhassa beslenme alışkanlıklarımızın değişmesiyle günümüzün en büyük sorunlarından biri haline gelen kolesterolden nasıl bir diyet hazırlayarak korunabiliriz?
Baklagiller, tahıllar, meyve, zerzevat ve öbür lif içeren besinlerden varlıklı bir diyet kolesterol oranını düşürmeye yardımcı olur. Lifli besinler kolesterolü düşürücü tesirleri yanında laksatif tesirleri niçiniyle sindirimi de kolaylaştırmakta ve kalın barsak kanserine karşı kollayıcı bir rol üstlenmektedirler .Lifli besin içeren bir diyetle yapılan çalışmada ortalama kolesterol düzeyi 250 mg/dl olan 169 bireyden oluşan deneme kümesinin 1,5-4 ay mühletle bu diyetle beslenmesi kararı total kolesterol düzeyinin %4-15, makus kolesterol(LDL) oranının ise %6-20 azaldığı tespit edilmiştir.
KİMİ BESİNLERDE BULUNAN LİF ÖLÇÜLERİ
Şeftali (100 gram) 5,5 mg
Buğday (100 gram) 3.5 mg
Domates (100 gram) 5.3 mg
Çilek (100 gram) 9.0 mg
Ispanak (100 gram) 2.8 mg
Mısır Unu (100 gram) 11.8 mg
Arpa (100 gram) 8.6 mg
Tarih uzunluğu daima sağlıklı ömürle gündeme gelen sarımsağın kolesterolü düşürücü, arterioskleroz riskini azaltıcı,kan basıncını düşürücü ve enfeksiyonlara karşı kollayıcı bir rol oynadığı yapılan biroldukca çalışma ile ortaya konmuştur. Tarihçiler, Eski Mısır’da piramitlerin üretiminde çalışan personellerin günlük sarmısak hisselerini almaksızın çalışmayı reddettiklerini bildirmektedirler. Laboratuarda hayvanlar üzerine yapılan çalışmalarda sarımsağın kansere karşı hami bir tesiri olduğu da saptanmıştır.
Amerika’da yapılan araştırmalar kararı Niasin’in (vitamin B3) kolesterolü düşürmede ilaçlar kadar kıymetli bir rol oynadığı tesbit edilmiştir. Günlük 2-3 gram niasin alınmasının makûs kolesterolü %20-30 düşürdüğü,iyi kolesterol oranını ise %20-35 arttırdığı kararına varılmıştır. Amerikan Ulusal Kolesterol Eğitim Programı yüksek kolesterolün tedavisinde niasin’in kullanılmasını öncelikli olarak tavsiye etmektedir. Lakin doz aşımı durumlarında alerjik tepkiler, baş ağrısı, mide bulantısı, mide ekşimesi, kusma, ishal, karaciğer harabiyeti üzere yan tesirlerinin bulunduğu ve bu niçinle niasinin doktor denetiminde kullanılması gerektiği bildirilmektedir.
KİMİ BESİNLERDE BULUNAN VİTAMİN B3 (NİASİN) ÖLÇÜLERİ
Domates (100 gram) 4.2 mg
Soya Fasulyesi (100 gram) 3.4 mg
Patates (100 gram) 2.0 mg
Hindi Eti (100 gram) 23 mg
Tavuk Eti (100 gram) 15 mg
Soya, buğday ve pirinç üzere bitkisel besinlerin yapısında bulunan fitosteroller bağırsaklardan kolesterol emilimini engelleyerek kan kolesterolünü düşürücü tesir gösterirler.
Kolesterolden safra asitlerinin sentezlenmesinde rol oynadığı için kolesterol düzeyini düşüren bir öbür öge da vitamin C’dir. Zerzevat ve meyveler hem vitamin C, birebir vakitte liflerden varlıklı olup safra asitlerinin geri emilimini engelleyerek kolesterol düzeyini düşürür.
BİRTAKIM BESİNLERDE BULUNAN VİTAMİN C ÖLÇÜLERİ
Domates (100 gram) 44 mg
Brokoli (100 gram) 58 mg
Çilek (100 gram) 53 mg
Greyfurt Suyu (100 ml) 124 mg
Portakal Suyu (100 ml) 147 mg
Karnabahar (100 gram) 35 mg
Pirinç, yulaf kepeği, arpa üzere kimi bitkilerde doğal olarak bulunan tokotrienoller (vitamin E gibisi bileşikler) kolestrolü düşürücü ve antioksidan tesirleri niçiniyle kalp-damar sistemi rahatsızlığı bulunan hastaların diyetlerinde kıymetli bir yer tutmalıdır.
Günlük olarak tüketilen besinlerden kolesterol kıymeti yüksek olanların diyette daha az ölçüde yer alması ve yukarda bahsi geçen besin unsurlarına de diyette gereğince yer verilmesi sıhhatimizi korumamıza yardımcı olacaktır.
Sağlıklı günler dileği ile…
Uzman Dr.Ali AYYILDIZ
Veteriner Tabibi – İnsan Anatomisi Uzmanı Dr.
Kolesterol, insan bedeninde hücre zarının ve hücreler ortası sıvının yapısında bulunan, safranın oluşumunda, D vitamininin sentezlenmesinde, erkek ve dişi cinsiyet hormonlarının üretiminde rol oynayan yağ gibisi bir unsurdur. Değerli bir kısmı karaciğerde sentezlenirken bir kısmı da besinlerle bir arada alınır. ömrün devamı için gerekli olan kolesterolün besinlerle fazla ölçüde alınması durumunda kalp ve damar sıhhatinin olumsuz olarak etkilendiği bilinen bir gerçektir.
Kolesterol kanda lipoprotein ismi verilen bileşikler tarafınca taşınır. Lipoproteinler ise taşıdıkları kolesterol ölçüsüne nazaran LDL-düşük yoğunluklu lipoprotein (kötü kolesterol) ve HDL-yüksek yoğunluklu lipoprotein (iyi kolesterol) olmak üzere iki kümeye ayrılır. LDL, kalp damarlarının duvarında kolesterol birikimine, beyin zarında sertleşmeye yol açar. Bunların kararında ise arterioskleroz (damar sertleşmesi), kalp krizi ve alzheimer hastalığı riski artar.
KİMİ BESİNLERDE BULUNAN KOLESTEROL ÖLÇÜLERİ
Beyin (100 gram) 2637 mg
Böbrek (100 gram) 587 mg
Karaciğer (100 gram) 410 mg
Yumurta Sarısı ( 1 yumurtada) 213 mg
Koyun Eti (100 gram) 85 mg
Sığır Eti (100 gram) 75 mg
Tavuk ve Hindi Eti (100 gram) 70 mg
Süt (250 ml) 4 mg
Peynir (100 gram) 30 mg
Mayonez ( 1tatlı kaşığı) 10 mg
Bilhassa beslenme alışkanlıklarımızın değişmesiyle günümüzün en büyük sorunlarından biri haline gelen kolesterolden nasıl bir diyet hazırlayarak korunabiliriz?
Baklagiller, tahıllar, meyve, zerzevat ve öbür lif içeren besinlerden varlıklı bir diyet kolesterol oranını düşürmeye yardımcı olur. Lifli besinler kolesterolü düşürücü tesirleri yanında laksatif tesirleri niçiniyle sindirimi de kolaylaştırmakta ve kalın barsak kanserine karşı kollayıcı bir rol üstlenmektedirler .Lifli besin içeren bir diyetle yapılan çalışmada ortalama kolesterol düzeyi 250 mg/dl olan 169 bireyden oluşan deneme kümesinin 1,5-4 ay mühletle bu diyetle beslenmesi kararı total kolesterol düzeyinin %4-15, makus kolesterol(LDL) oranının ise %6-20 azaldığı tespit edilmiştir.
KİMİ BESİNLERDE BULUNAN LİF ÖLÇÜLERİ
Şeftali (100 gram) 5,5 mg
Buğday (100 gram) 3.5 mg
Domates (100 gram) 5.3 mg
Çilek (100 gram) 9.0 mg
Ispanak (100 gram) 2.8 mg
Mısır Unu (100 gram) 11.8 mg
Arpa (100 gram) 8.6 mg
Tarih uzunluğu daima sağlıklı ömürle gündeme gelen sarımsağın kolesterolü düşürücü, arterioskleroz riskini azaltıcı,kan basıncını düşürücü ve enfeksiyonlara karşı kollayıcı bir rol oynadığı yapılan biroldukca çalışma ile ortaya konmuştur. Tarihçiler, Eski Mısır’da piramitlerin üretiminde çalışan personellerin günlük sarmısak hisselerini almaksızın çalışmayı reddettiklerini bildirmektedirler. Laboratuarda hayvanlar üzerine yapılan çalışmalarda sarımsağın kansere karşı hami bir tesiri olduğu da saptanmıştır.
Amerika’da yapılan araştırmalar kararı Niasin’in (vitamin B3) kolesterolü düşürmede ilaçlar kadar kıymetli bir rol oynadığı tesbit edilmiştir. Günlük 2-3 gram niasin alınmasının makûs kolesterolü %20-30 düşürdüğü,iyi kolesterol oranını ise %20-35 arttırdığı kararına varılmıştır. Amerikan Ulusal Kolesterol Eğitim Programı yüksek kolesterolün tedavisinde niasin’in kullanılmasını öncelikli olarak tavsiye etmektedir. Lakin doz aşımı durumlarında alerjik tepkiler, baş ağrısı, mide bulantısı, mide ekşimesi, kusma, ishal, karaciğer harabiyeti üzere yan tesirlerinin bulunduğu ve bu niçinle niasinin doktor denetiminde kullanılması gerektiği bildirilmektedir.
KİMİ BESİNLERDE BULUNAN VİTAMİN B3 (NİASİN) ÖLÇÜLERİ
Domates (100 gram) 4.2 mg
Soya Fasulyesi (100 gram) 3.4 mg
Patates (100 gram) 2.0 mg
Hindi Eti (100 gram) 23 mg
Tavuk Eti (100 gram) 15 mg
Soya, buğday ve pirinç üzere bitkisel besinlerin yapısında bulunan fitosteroller bağırsaklardan kolesterol emilimini engelleyerek kan kolesterolünü düşürücü tesir gösterirler.
Kolesterolden safra asitlerinin sentezlenmesinde rol oynadığı için kolesterol düzeyini düşüren bir öbür öge da vitamin C’dir. Zerzevat ve meyveler hem vitamin C, birebir vakitte liflerden varlıklı olup safra asitlerinin geri emilimini engelleyerek kolesterol düzeyini düşürür.
BİRTAKIM BESİNLERDE BULUNAN VİTAMİN C ÖLÇÜLERİ
Domates (100 gram) 44 mg
Brokoli (100 gram) 58 mg
Çilek (100 gram) 53 mg
Greyfurt Suyu (100 ml) 124 mg
Portakal Suyu (100 ml) 147 mg
Karnabahar (100 gram) 35 mg
Pirinç, yulaf kepeği, arpa üzere kimi bitkilerde doğal olarak bulunan tokotrienoller (vitamin E gibisi bileşikler) kolestrolü düşürücü ve antioksidan tesirleri niçiniyle kalp-damar sistemi rahatsızlığı bulunan hastaların diyetlerinde kıymetli bir yer tutmalıdır.
Günlük olarak tüketilen besinlerden kolesterol kıymeti yüksek olanların diyette daha az ölçüde yer alması ve yukarda bahsi geçen besin unsurlarına de diyette gereğince yer verilmesi sıhhatimizi korumamıza yardımcı olacaktır.
Sağlıklı günler dileği ile…
Uzman Dr.Ali AYYILDIZ
Veteriner Tabibi – İnsan Anatomisi Uzmanı Dr.