İNSAN TABİATINA BAKIŞ
İnsan tabiatına birbirine karşı (zıt ) iki bakış usulü vardır. Bunlardan birincisi insanın ‘’içerisinden ‘’ gelen güçler , dürtüler ve içgüdülerle davrandığını , ikincisi ise insanı ‘’dışarıdan’’ etkileyen çevresel (ekoloji) , tarihi ve ekonomik güçlerle biçimlendirdiğini ileri sürer.Felsefe, Psikoloji, Tarih ve Sosyoloji büyük ölçüde bu iç ve dış güçleri tanımlama teşebbüsleridir.
İÇGÜDÜLER – DÜRTÜLER VE EĞİLİMLER
İnsanı harekete iten iç güçleri tanımlamaya girişmiş felsefeciler ve psikologlar iki kümeye ayrılabilir. İnsanın ortasından gelen dürtüleri – eğilimleri olduğuna inanırlar.Birinci kümedeki
Platon’cular yada İdealistler, insanın doğuştan idealarla (innata ideas : gerçekleşmesi istenen olay) doğduğunu ve hayattaki esas gayesinin bu idealarını gerçekleştirmek olduğunu savunurlar.
Buna en değerli tarihi örnek Robert SCOTT ‘ un Kuzey Kutbu keşif seyahatine (1911 -1912 ) katılan Kaptan Lawrence OATES ‘in ( 1880 – 1912 ) gezisiyle katılan öbür üyelere yük olmamak için , kesin mevte gitmesi ( tek başına kuzey kutbunun odak noktasına yanlışsız giderek yolda donarak ölmesi ) gösterilebilir. Burada Kaptan OATES’in bu davranışı Horatius’un kelamlarıyla ‘’ Bir insanın ülkesi , davası ya da yol arkadaşları için ölmesini zevkli ve soylu bir iş ‘’ olarak nazarann , soylu fedakarlık mefkuresinin bir örneğiydi. Arkadaşlarının ana kampa ulaşamadan ölmüş gerçeği OATES ’ in kahramanlığını azaltmaz.
İkinci kümedeki ARİSTOTOTES’ çiler yani materyalist ve maddeciler insanın etkisizleşmesi ya da doyurulması gereken gereksinme , tutku ve içgüdülerle doğduğunu savunurlar. Birinci gruptakilere bakılırsa bir yerde beklide Allah’ın zihnin de bir ehil bir yeterlilik , gerçek yada hoşluk ideası vardır ve her birey buna erişmek yada bu biçimde olmak için doğuştan bir evrime sahiptir.
İkinci gruptakilere nazaran ise, insanın fizikî tabiatı, onu, hayatını ve çeşidini sağlayacak formda davranmaya iter. Bu itici güce ‘‘İçgüdü’’ ismi verilir. İdealistlere göre insanın en önemli eforu ahlaksal ya da dinî bir yetkinliğe erişmeye yöneliktir. Materyalistlere bakılırsa ise; insan , yaşamak ve çeşidini sürdürmek için tüm hayatı boyunca gayretler. İnsan tabiatına bu iki bakış şekli, uyuşamaz zıt görüşler olarak tanımlansa da düalist-ruhsal bölümünü ideanın gerçekleştirilmesi eğiliminde, fizikî kısmının ise haz duyma eğilimi ve içgüdülere yöneltilmekte olduğunu söyleyerek ikisini uzlaştırmaya çalışırlar.
Rönesans’tan ve bilhassa Charles DARWİN (1809-1882 ) ve Sigmunt FREUD’dan (1856-1939) daha sonra insan tabiatı konusundaki bu düalist görüş insan tabiatının ruhsal istikametlerinin bile iç güdülerinden evrimleştiğini ve son tahlilde ilahi maksat ve faziletin kararı değil, haz (sevinç) duymaya yönelik olduklarını savunan akılcı rasyonalist görüş faydasına terk edilmiştir. Üst zihinsel hareketlerin tümünün çocuksu, cinsel ve yıkıcı dürtülerin türev ve yüceltilmeleri olduğunu savunan Freud’cu Ruhbilimi insanın son çözümleme de haz duymaya yönelik bir canlı olduğunu var iseyan bir kuramın önde gelen çağdaş örneğidir.
İnsan tabiatı konusundaki idealist görüş Carl JUNG ‘un (1875-1961) çalışmaları tarafınca temsil edilmektedir.
SEVGİ VE NEFRET
Biyolog’lar ve biroldukca Psikolog, iki içgüdü ya da içgüdü kümesi var iseyanlar; kendini müdafaa ( açlık, saldırganlık ve kaygı ) ve üremeye yönelik (cinsel ve analık) itkiler, içlerinde Freud’ un da bulunduğu kimi ruh bilimciler bu direkt sonlandırılmadan iki temel iç güdünün sevgi ya da saldırganlık olduğu nedeni öne sürülerek vazgeçtiler.
Konrad LORENZ (1903-1991 ) ve Nicholas TINBERGEN ( 1907-1990 ) üzere hayvan ruhbilimcileri ya da öbür bir ismiyle Etolog’lar , insanın doğuştan ideaları olduğu görüşüne farklı bir ışık tutmuşlardır. Bunlar, hayvanlarda en azından bir tek içgüdünün ( insanlardaki hayli daha incelmiş hislerle bağlantılı olan kümesi yada tipi muhafaza içgüdüsünün ) bulunduğu yolunda ipuçları ortaya çıkarmışlardır. Bu birtakım toplumsal çeşitlerde, bir hayvanın üyesi olduğu topluluğu, birden fazla sefer kendi hayatı değerine saldıran muhafaza içgüdüsüdür.
Freud’un psikoanalatik kuramında ise ; yeni doğan bebek kendisiyle dünya içinde nasıl ayrım yapamadığını ortaya koymaktadır. Bebek ondan sonrasında bebeklikten çocukluğa geçiş devrinde ana ve babasından ve öteki kıymetli insanlardan ayırt etmeyi öğrenir. Cinsel haz bölgelerinin (Erkeklerde Testisler Kızlarda Ovaryumlar ) gelişmesi ile ; çocuk ağızcıl (Oral), dışkıl (Anal) ve ürethral ( genital-cinsel) etaplardan geçtikten daha sonra ergenlik öncesi kapalılık devrine girer ondan sonrasında ergenlik bunu da yetişkinlik devri izler. Zihin (Akıl), Üç kısımdan oluşmuştur. İlkel benlikte ( id ), benliğin (ego) dünyanın düşmanlığını üzerine çekmeden doyurmaya çalıştığı cinsellik ve açlık üzere ilkel dürtüler bulunur. Üstbenlik (superego) ise vicdanın temsilcisidir.
Kişiliğin oluşmasında sınıf ve gelir farklılıkları kıymetli rol oynar. Varlıklı ve fakir sınıflar çocuğa farklı kişilikler aşılamaktadırlar.
Sağlıklı günler dileği ile…
Uzman Dr.Ali AYYILDIZ
Veteriner Doktoru – İnsan Anatomisi Uzmanı Dr.
İnsan tabiatına birbirine karşı (zıt ) iki bakış usulü vardır. Bunlardan birincisi insanın ‘’içerisinden ‘’ gelen güçler , dürtüler ve içgüdülerle davrandığını , ikincisi ise insanı ‘’dışarıdan’’ etkileyen çevresel (ekoloji) , tarihi ve ekonomik güçlerle biçimlendirdiğini ileri sürer.Felsefe, Psikoloji, Tarih ve Sosyoloji büyük ölçüde bu iç ve dış güçleri tanımlama teşebbüsleridir.
İÇGÜDÜLER – DÜRTÜLER VE EĞİLİMLER
İnsanı harekete iten iç güçleri tanımlamaya girişmiş felsefeciler ve psikologlar iki kümeye ayrılabilir. İnsanın ortasından gelen dürtüleri – eğilimleri olduğuna inanırlar.Birinci kümedeki
Platon’cular yada İdealistler, insanın doğuştan idealarla (innata ideas : gerçekleşmesi istenen olay) doğduğunu ve hayattaki esas gayesinin bu idealarını gerçekleştirmek olduğunu savunurlar.
Buna en değerli tarihi örnek Robert SCOTT ‘ un Kuzey Kutbu keşif seyahatine (1911 -1912 ) katılan Kaptan Lawrence OATES ‘in ( 1880 – 1912 ) gezisiyle katılan öbür üyelere yük olmamak için , kesin mevte gitmesi ( tek başına kuzey kutbunun odak noktasına yanlışsız giderek yolda donarak ölmesi ) gösterilebilir. Burada Kaptan OATES’in bu davranışı Horatius’un kelamlarıyla ‘’ Bir insanın ülkesi , davası ya da yol arkadaşları için ölmesini zevkli ve soylu bir iş ‘’ olarak nazarann , soylu fedakarlık mefkuresinin bir örneğiydi. Arkadaşlarının ana kampa ulaşamadan ölmüş gerçeği OATES ’ in kahramanlığını azaltmaz.
İkinci kümedeki ARİSTOTOTES’ çiler yani materyalist ve maddeciler insanın etkisizleşmesi ya da doyurulması gereken gereksinme , tutku ve içgüdülerle doğduğunu savunurlar. Birinci gruptakilere bakılırsa bir yerde beklide Allah’ın zihnin de bir ehil bir yeterlilik , gerçek yada hoşluk ideası vardır ve her birey buna erişmek yada bu biçimde olmak için doğuştan bir evrime sahiptir.
İkinci gruptakilere nazaran ise, insanın fizikî tabiatı, onu, hayatını ve çeşidini sağlayacak formda davranmaya iter. Bu itici güce ‘‘İçgüdü’’ ismi verilir. İdealistlere göre insanın en önemli eforu ahlaksal ya da dinî bir yetkinliğe erişmeye yöneliktir. Materyalistlere bakılırsa ise; insan , yaşamak ve çeşidini sürdürmek için tüm hayatı boyunca gayretler. İnsan tabiatına bu iki bakış şekli, uyuşamaz zıt görüşler olarak tanımlansa da düalist-ruhsal bölümünü ideanın gerçekleştirilmesi eğiliminde, fizikî kısmının ise haz duyma eğilimi ve içgüdülere yöneltilmekte olduğunu söyleyerek ikisini uzlaştırmaya çalışırlar.
Rönesans’tan ve bilhassa Charles DARWİN (1809-1882 ) ve Sigmunt FREUD’dan (1856-1939) daha sonra insan tabiatı konusundaki bu düalist görüş insan tabiatının ruhsal istikametlerinin bile iç güdülerinden evrimleştiğini ve son tahlilde ilahi maksat ve faziletin kararı değil, haz (sevinç) duymaya yönelik olduklarını savunan akılcı rasyonalist görüş faydasına terk edilmiştir. Üst zihinsel hareketlerin tümünün çocuksu, cinsel ve yıkıcı dürtülerin türev ve yüceltilmeleri olduğunu savunan Freud’cu Ruhbilimi insanın son çözümleme de haz duymaya yönelik bir canlı olduğunu var iseyan bir kuramın önde gelen çağdaş örneğidir.
İnsan tabiatı konusundaki idealist görüş Carl JUNG ‘un (1875-1961) çalışmaları tarafınca temsil edilmektedir.
SEVGİ VE NEFRET
Biyolog’lar ve biroldukca Psikolog, iki içgüdü ya da içgüdü kümesi var iseyanlar; kendini müdafaa ( açlık, saldırganlık ve kaygı ) ve üremeye yönelik (cinsel ve analık) itkiler, içlerinde Freud’ un da bulunduğu kimi ruh bilimciler bu direkt sonlandırılmadan iki temel iç güdünün sevgi ya da saldırganlık olduğu nedeni öne sürülerek vazgeçtiler.
Konrad LORENZ (1903-1991 ) ve Nicholas TINBERGEN ( 1907-1990 ) üzere hayvan ruhbilimcileri ya da öbür bir ismiyle Etolog’lar , insanın doğuştan ideaları olduğu görüşüne farklı bir ışık tutmuşlardır. Bunlar, hayvanlarda en azından bir tek içgüdünün ( insanlardaki hayli daha incelmiş hislerle bağlantılı olan kümesi yada tipi muhafaza içgüdüsünün ) bulunduğu yolunda ipuçları ortaya çıkarmışlardır. Bu birtakım toplumsal çeşitlerde, bir hayvanın üyesi olduğu topluluğu, birden fazla sefer kendi hayatı değerine saldıran muhafaza içgüdüsüdür.
Freud’un psikoanalatik kuramında ise ; yeni doğan bebek kendisiyle dünya içinde nasıl ayrım yapamadığını ortaya koymaktadır. Bebek ondan sonrasında bebeklikten çocukluğa geçiş devrinde ana ve babasından ve öteki kıymetli insanlardan ayırt etmeyi öğrenir. Cinsel haz bölgelerinin (Erkeklerde Testisler Kızlarda Ovaryumlar ) gelişmesi ile ; çocuk ağızcıl (Oral), dışkıl (Anal) ve ürethral ( genital-cinsel) etaplardan geçtikten daha sonra ergenlik öncesi kapalılık devrine girer ondan sonrasında ergenlik bunu da yetişkinlik devri izler. Zihin (Akıl), Üç kısımdan oluşmuştur. İlkel benlikte ( id ), benliğin (ego) dünyanın düşmanlığını üzerine çekmeden doyurmaya çalıştığı cinsellik ve açlık üzere ilkel dürtüler bulunur. Üstbenlik (superego) ise vicdanın temsilcisidir.
Kişiliğin oluşmasında sınıf ve gelir farklılıkları kıymetli rol oynar. Varlıklı ve fakir sınıflar çocuğa farklı kişilikler aşılamaktadırlar.
Sağlıklı günler dileği ile…
Uzman Dr.Ali AYYILDIZ
Veteriner Doktoru – İnsan Anatomisi Uzmanı Dr.